8 juli 2020
Het verhaal uit het Lucas evangelie is niet alleen een verhaal uit de het begin van de christelijke tijd maar gaat eigenlijk door de jaren naar de dag van vadaag en vast en zeker ook naar de dagen die komen gaan. Ik neem u mee in de afbeelding van Rembrandt op weg naar de Emmausganger vandaag.
Dit is het tweede schilderij dat Rembrandt maakte naar het verhaal van de Emmaüsgangers. Rembrandt maakte hier volop gebruik van het clair-obscur door te spelen met donker en licht waardoor zijn schilderijen wereldberoemd weren. Het toont het moment waarop Jezus’ disgenoten realiseren dat ze met hun dood gewaande heer aan tafel zitten, en niet met een toevallige voorbijganger zoals ze dachten.
Wat zien we als we de schildering bekijken: Rembrandt plaatst de maaltijd van de Emmaüsgangers met Jezus in een hoge ruimte. Een herberg uit zijn eigen tijd zou het zijn doch voor menigeen lijkt het meer een hoge basiliek. Dat zouden we kunnen constateren naar het hoge romaanse booggewelf. Binnen is het half donker. Het licht komt van de glanzende verschijning op de afbeelding. De man links deinst achteruit. De rechtse oppert een houding van verbazing. Het lijkt erop alsof Rembrandt de Nederlandse zegswijze in beeld brengt: hun ging een licht door het tweede gedeelte van Lukas’ zin: dat zij Hem herkenden ‘…aan het breken van het brood’. Wat kon er zo bijzonder zijn aan dat gebaar dat dat voldoende was om Hem te herkennen?
Jezus’ leerlingen waren vooral mensen die in hun tijd voor onrein gehouden werden. Mensen als tollenaars, zondaars, verschopten als Maria van Magdala en armlastigen als vissers. Onreine mensen, die buiten de religieuze samenleving gehouden moesten woreden. Jezus dacht anders. Zijn optreden legde daar voortdurend getuigenis van af. Hij haalde de mensen naar zich toe, liet hen voelen dat God van hen hield, hun eventuele zonden vergaf, en graag een nieuwe toekomst met hen aanging. Hij liet ze de wonderen van god zien in wonderbaarlijke genezingen. Met de kruisiging en het sterven van Jezus was hun enige hoop en bescherming weggevallen.
En nu kwam daar iemand met hen meelopen. Een jood. Die had toch een straatje om moeten gaan, op het moment dat hij begreep dat hij met die onreine Jezus-mensen te maken had? Maar dat had deze jood niet gedaan. Hij ging met hen in gesprek, was zelfs in hen geïnteresseerd. Sterker, hij legde het optreden van Jezus uit als de weg van de Messias! En nog gingen hun de ogen niet open. Hij liet zich zelfs uitnodigen onder hun dak. Dat had een rechtgeaarde jood natuurlijk nooit gedaan. Hij ging met hen aan tafel. Dat zou een wetgetrouwe jood helemaal nooit gedaan hebben. Dan liet je je immers rekenen tot de familie van je gastheer. Maar het werd nog gekker. De gast nam plotseling de rol van gastheer over. Hij brak het brood en deelde het met hen. Daarmee zei Hij eigenlijk dat Hij hen rekende tot zijn familie. En dat terwijl Hij wist dat Hij met onreine mensen te maken had. Dat zou een orthodoxe jood nooit gedaan hebben! De enige die dat wél had gedaan, was Jezus geweest. Maar die was dood. Wie was dit dan…? Hij móest het zijn. Dat kon niet anders…
En plots was hij ook weer gegaan….. Maar niet zijn geest….Zijn geest omgaf hun en vervulde hun. Daar mochten ze mee op weg om te verkondigen dat de opgestane heer werkelijkheid geworden was.
Vandaag mogen we zelf Emmausganger zijn. Desolaat en verdrietig dat de vieringen in de nabijheid van de tempels van de heer van ons weg genomen zijn. In geest echter mochten we de afgelopen tijd meevieren en zelfs mee communiceren.
Geloof mag sterk in jezelf aanwezig zijn als je voelt dat de geest van god dagelijks bij je mag zijn. Je hem mag voelen opdat hij met je mee gaat. En mocht dat moment eens missen, in alle eenzaamheid en verlatenheid die de afgelopen maanden ook voor ons allen gegolden heeft dan moet u maar eens aan deze afbeelding van Rembrandt denken maar zeker aan de afbeelding van de drieluik Emmaüsgangers die hangt in het klooster van Oosterbeek. Geschilderd door Ruud Bartlema. U begrijpt zelf wel wie er met u op gaat, ook al is het wel eens stil…..