10 augustus 2020
Heeft u zich wel eens afgevraagd waarom kerken en kapellen klokken hebben? Je zou zeggen de hoofd taak is het duiden van de tijd in uren en kwartieren. Zodat iedereen de tijd kan bijhouden op de dag. Maar is dat eigenlijk wel de belangrijkste taak vroeg ik mij af. Ik heb me dus wat verdiept in het klokkenspel en las er over samengevat het volgende:
Hoewel een primaire taak van een klok dus lijkt om de tijd te duiden is het bijeenroepen voor de liturgische samenkomsten en het op de hoogte stellen van de kerkelijke gebeurtenissen binnen de plaatselijke gemeenschap feitelijk de belangrijkste taak. Daarnaast kunnen klokken ook geluid worden om de mensen in de omgeving te waarschuwen voor onraad of een brand en in vroege tijden zelfs oorlog of dreigende belegering. Op vraag van de kerkelijke of burgerlijke overheden worden vandaag de dag nog steeds bij bepaalde feestelijke of droevige gebeurtenissen de klokken geluid. Als ware kennen we dus naast het vlag protocol een luid protocol.
Het st.-Michaelsgilde in Zwolle luidt de klokken van de Onze Lieve Vrouwe ten Hemelopneming of Peperbustoren. Als hoofdklokkentoren in de stad maar ook verbonden met vele andere kerken in onze parochies en door het land heen luidde aan het begin van de Corona crisis een aantal weken in de avond de klokken en werd verslag gedaan in het Nederlands Dagblad.
Naast het samenroepen van de gelovigen worden de klokken van onze kerken en kapellen dus ook geluid om de inwoners van de stad op de hoogte te stellen van belangrijke gebeurtenissen binnen de plaatselijke gemeenschap. In de meeste parochies worden de klokken naast de vieringen geluid wanneer een gelovige is overleden. Zo weten de andere gelovigen dat er een kerkelijke uitvaart gaande is. In vele parochies worden de klokken ook geluid na een doopsel of een huwelijk. Vooral in landelijk gelegen gebieden worden de klokken daarnaast dagelijks geluid voor het Angelusgebed, waarbij we op een bijzondere manier de Menswording gedenken. Van vroeger uit konden zo de werkers op de velden een moment nemen om te bidden.
In een aantal parochies worden de klokken nog geluid tijdens de consecratie, als een duidelijk teken van geloof dat de Heer werkelijk aanwezig komt onder de gedaanten van brood en wijn. Merendeel hebben we dit overgenomen met de altaarschel. Zoals het Klein Rituale, het zegeningsboek van de Kerk het zegt: “De stem van de klokken drukt in zekere zin de gevoelens van het Godsvolk uit, wanneer het juicht of treurt, dankt of smeekt, bijeenkomt en het mysterie van zijn eenheid in Christus hoorbaar tot uitdrukking brengt”. (738)
Dan zullen klokken dus wel een Bijbelse grond hebben zou je denken. Daarop is het antwoord dan weer neen. Maar er is wel tekst waar we ons op kunnen richten. In het tweede zegeningsgebed van een klok wordt er verwezen naar de Stem van God, “toen het eerste licht van de wereld scheen klonk uw stem in de oren van de mens om hem uit te nodigen tot deelname aan uw goddelijk leven, hem het onuitsprekelijke te leren en hem te onderrichten over al wat heilzaam is”.
Zo roept de klok ons als de stem van god om bijeen te komen en samen te vieren.